برنامه نویسی چیست؟

شنبه 05 خرداد 1403 زمان خواندن : دقیقه صدف استیری

برنامه نویسی چیست؟ اگر به دنبال این هستید که درباره برنامه نویسی بیشتر بدانید، به شما تبریک میگوییم! ما اینجا هستیم تا هر آنچه که در این زمینه نیاز دارید بدانید را خدمتتان عرض کنیم. شما برای اطلاع هرچه بیشتر درباره برنامه نویسی و موارد مرتبط با آن مانند انواع زبان های برنامه نویسی و چگونگی یادگیری آن را میتوانید به سایت ما مراجعه کنید تا هر آنچه که از مهارت برنامه نویسی باید بدانید را ما به شما میگوییم.

در ادامه مقاله از شرکت طراحی سایت تهران سایت به پاسخ سوالهای شما در زمینه برنامه نویسی، مانند ماهیت برنامه نویسی، تفاوت برنامه نویسی و کد نویسی، منظور از فرانت اند و بک اند، انواع زبان های برنامه نویسی، مهارت مورد نیاز برای برنامه نویسی، شروع یادگیری برنامه نویسی و وضعیت بازار کار برنامه نویسی و حقوق آن میپردازیم. 

معرفی برنامه نویسی

برنامه نویسی فرایندی تخصصی و خلاقانه است که در آن افراد با استفاده از زبانهای برنامه نویسی، ابزارهای مرتبط و الگوریتم ها، برنامه ها و نرم افزارهای کامپیوتری را طراحی، توسعه و اجرا میکنند. به بیان ساده برنامه نویسی دستور به کامپیوتر برای انجام وظایف خاص و مشخص است. برنامه نویسان در حوزه های مختلفی فعالیت میکنند. از جمله برنامه نویسی وب، برنامه نویسی دسکتاپ، برنامه نویسی موبایل، برنامه نویسی سخت افزار و….  

برنامه نویسان از زبان های مختلفی برای برنامه نویسی استفاده میکنند؛ برخی از این زبان ها عبارتند از: جاوا، سی++، جاوا اسکریپ و پایتون و…. با یک زبان برنامه نویسی نمیشود هر کاری را انجام داد. بنابراین هر یک از این زبان ها برای هدف خاصی طراحی شدند تا به برنامه نویسان این امکان را بدهد تا در حوزه مدنظرشان فعالیت کنند. برنامه نویسان با توجه به پروژه خود، معمولا به صورت تیمی و با سایر اعضای تیم از جمله طراحان، مدیران پروژه و… فعالیت و همکاری میکنند. البته باید اشاره کرد که بعضی از این برنامه نویسان به صورت فردی و پروژهای به فعالیت میپردازند.  

برای مطالعه بیشتر بخوانید: طراحی سایت چیست؟

برنامه نویسی و کدنویسی چه تفاوتی دارد؟

شاید فکر کنید که کد نویسی و برنامه نویسی مفهومی یکسان دارند ولی باید بدانید که این دو کاملا متفاوت هستند. در واقع کد نویسی فقط مربوط به تولید خطوط کد است و برای اجرای آنها به زبان مشخص مانند جاوا، پایتون، سی و… نیاز است. در کد نویسی تمرکز بر روی تولید کد و ترجمه آن به زبان قابل فهم برای رایانه است. 

برنامه نویسی به فعالیتهای گسترده تری اشاره دارد. علاوه بر کد نویسی، برنامه نویسی شامل فرایندهای تحلیل، طراحی، تست و نگهداری نرم افزار است. در واقع، برنامه نویسی شامل فرایند ساخت یک نرم افزار است. برنامه نویسان با تحلیل مشکلات، طراحی الگوریتم ها و استفاده از زبان های برنامه نویسی، کد های قابل فهم برای رایانه مینویسند تا وظایف خاصی را انجام دهد. برنامه نویسان با استفاده از ابزار های مختلف مانند تست کردن نرم افزار و نگهداری آن، برای اطمینان از عملکرد صحیح نرم افزار اقدام میکنند.  

برنامه نویسان باید توانایی تحلیل مشکلات پیچیده و طراحی ساختار مناسب برای نرم افزار را داشته باشند. آشنایی با الگوریتم ها و روش های بهینه سازی نقش موثری در عملکرد بهتر نرم افزار دارد. کد نویسان معمولا به صورت فردی کار میکنند ولی برنامه نویسان در تیم های چند نفره به فعالیت میپردازند. در ادامه به مواردی که کد نویسی و برنامه نویسی را از هم متمایز میکند، میپردازیم. 

{ پیشنهاد می‌کنیم مقاله تفاوت طراحی سایت و برنامه نویسی را نیز مطالعه کنید.}

تفاوت اساسی برنامه نویسی با کد نویسی

توجه داشته باشید که کد نویسی زیر مجموعه ای از برنامه نویسی است که با تبدیل یک زبان به دستورات باینری قابل خواندن به وسیله ماشین سروکار دارد. درحالی که برنامه نویسی فرایند ساخت برنامه هایی است که به مجموعه هایی از قوانین پایبند است و هدف خاصی را دنبال و تکمیل میکند. 

• مهارت ها 

کد نویس ها باید درک عمومی و کلی از زبان های مختلف برنامه نویسی موجود، داشته باشند تا بتوانند برای فعالیت خود زبان برنامه نویسی مناسب را انتخاب کند. مدل های ریاضی، الگوریتم ها، دانش ساختار داده ها و پردازش داده ها برای برنامه نویسی مورد نیاز و ضروری است. وظیفه کد نویس توسعه کد بر اساس مشخصات فنی داده شده برنامه نویس و حصول اطمینان از مطابقت محصول نهایی با معیارهای تعیین شده است.  

• دامنه کار و درآمد 

برنامه نویسان میتوانند در صنایع مختلفی مانند فناوری اطلاعات، نرم افزار، بازی سازی، و… فعالیت کنند. آنها میتوانند به عنوان برنامه نویسان وب، برنامه نویسان دسکتاپ، برنامه نویسان موبایل و… کار کنند. کد نویسان عموما در صنعت فناوری اطلاعات فعالیت میکنند و به طور کلی با تولید کدهای برنامه نویسی مشغول هستند. آنها ممکن است در حوزههای مختلفی مثل توسعه نرم افزار، تحلیل داده، امنیت سایبری و… فعالیت کنند.  

براساس تخصص، سطح تجربه و محل کار، درآمد برنامه نویسان متفاوت است. برخی از برنامه نویسان با سابقه و تخصص خود ممکن است درآمدهای بالاتری داشته باشند. درآمدهای کدنویسها نیز به عوامل مشابه بستگی دارد. اما به طور کلی، درآمدهای کد نویسهابه طور معمول کمتر از برنامه نویسها است. 

• ارتباط با زبان برنامه نویسی 

برنامه نویس ها عموما در یک یا چند زبان برنامه نویسی تخصص دارند و در پروژههای پیچیده و حجیم کار میکنند. آنها باید با ساختارهای داده، الگوریتمهای پیچیده و تکنولوژیهای پیشرفته آشنا باشند تا بتوانند پروژههای پیچیده را به طور موثر پیاده سازی کنند.  

کد نویس ها به صورت گستردهتر و سادهتر با زبانهای برنامه نویسی کار میکنند. تمرکز آنها به تولید کدهای ساده و قابل فهم است. این تفاوت در سطح پیچیدگی پروژهها و تخصص در زبانهای برنامه نویسی باعث میشود که ارتباط آنها با این زبانها نیز متفاوت باشد. 

• مدرک تحصیلی

برنامه نویس برای تجزیه و تحلیل، توسعه منطق، نوشتن و طراحی برنامه های پیچیده به مدرک تخصصی نیاز دارد. به همین دلیل است که همه میتوانند کد نویس شوند ولی هر کس نمیتواند برنامه نویس باشد. برای مدرک برنامه نویسی دانشگاه یکی از راه ها در میان مسیرهای متعدد است. شما میتوانید مدرک برنامه نویسی را به غیر دانشگاه از دوره هایی که در بستر فضای مجازی است و به طور جد میتوان گفت بسیار جامع تر از دروس دانشگاه است، استفاده کنید. 

• ابزار ها  

در کدنویسی، استفاده از ابزارهای ساده تر و معمولی برای نوشتن و ویرایش کدها رایج است.

ابزار مورد استفاده کدنویسی

• ویرایشگر متنی: این ابزارها، مانند Notepad++ Atom، Sublime Text و Visual Studio Code، برای نوشتن و ویرایش کدهای متنی استفاده میشوند. آنها قابلیت هایی مانند رنگ آمیزی کد ها، تشخیص خطاها و اصلاحات جزئی را فراهم میکند. 
• IDE (Integrated Development Environment) : IDE ها مانند Eclipse، IntelliJ IDEA، NetBeans و Visual Studio یک ویرایشگر متنی، امکاناتی مانند اجرای کدها، دیباگ کردن، تست و ادغام منابع را فراهم میکنند. 
• سیستم کنترل نسخه: سیستم هایی مانند SVN، Git و Mercurial برای مدیریت نسخه های مختلف کدها و همچنین همکاری در تیم های برنامه نویسی استفاده میشوند. 

ابزار مورد استفاده برنامه نویسی

برخلاف کدنویسی که فقط به نوشتن خطوط کد محدود است، برنامه نویسان باید از ابزارهای پیشرفته تر و گسترده تر برای تحلیل، طراحی، تست و نگهداری نرم افزار استفاده کنند. برخی از ابزارهای استفاده شده در برنامه نویسی عبارتند از: 

• UML Tools

ابزارهایی مانند Microsoft Visio، Lucid chart و Enterprise Architect برای طراحی دقیق استفاده میشوند. 

• سامانه های مانیتورینگ

ابزارهایی مانند New Relic، Datadog و Nagios برای نظارت بر عملکرد نرم افزار و شناسایی مشکلات عملکرد استفاده میشوند.  

• سامانه های تجزیه و تحلیل

ابزارهایی مانند ELK، Splunk Stack و Tableau برای تجزیه و تحلیل دادهها و بهینه سازی عملکرد نرم افزار استفاده میشوند.

” طراحی سایت با وردپرس یا پایتون؟ برای دریافت جواب خود به لینک مقاله مراجعه کنید.”

منظور از بک اند و فرانت اند چیست؟

در این قسمت برای راحتی درک این دو مفهوم هر دو را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار میدهیم. 

• فرانت اند

تمام مولفه های قابل مشاهده وب سایت، از رنگها و منوها گرفته تا دکمهها، فرمهایی که از آن برای ثبت نام در وب سایت استفاده میکنید، متنها و… در قسمت فرانتاند وب سایت قرار میگیرند. وظیفه طراحی این قسمت از وب سایت برعهده فرانتاند دولوپر است.  

باید توجه داشته باشید که برنامه نویس فرانت اند فقط مسئول کد نویسی فرانت اند است. طراح گرافیکی سایت بر عهده طراح رابط و تجربه کاربری یا UI/UX است. طراح رابط کاربری گرافیک وب سایت را طراحی میکند و آن را در اختیار فرانتاند دولوپر قرار میدهد. 

• بک اند

بکاند از قسمتهای اصلی وب است که مسئولیت انجام عملیات و پردازشهای لازم برای ارائه خدمات به کاربران را دارد. بکاند شامل سرورها، دیتابیسها و برنامههای سرور است. برنامه نویس بکاند مسئولیت پردازش دادهها، ارتباط با پایگاه داده، امنیت، بهینه سازی عملکرد، توسعه API و آزمون و خطایابی را برعهده دارد.  

{ برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم مقاله تفاوت طراحی سایت وردپرس با کدنویسی را مطالعه کنید.}

انواع زبان برنامه نویسی

در اینجا به بررسی چند زبان برنامه نویسی می‌پردازیم:

زبان برنامه نویسی تحت ویندوز

• C# 
• C++ 
• Python 
• Java 
• Java Script 
• PHP 
• Swift 
• Red-Lang 
• Go 
• Object Pascal 

زبان برنامه نویسی تحت وب

• جاوا اسکریپت 
• CSS/ HTML 
• JQuery 
• Elm 
• جاوا 
• پایتون 
• PHP 
• Ruby 
• ASP.NET 

زبان برنامه نویسی اپلیکیشن موبایل

• جاوا 
• جاوا اسکریپت 
• Swift 
• Kotlin 
• C# 
• پایتون 
• Objective-C 
• Ruby 

زبان برنامه نویسی چند منظوره

• جاوا 
• C++ 
• جاوا اسکریپت 
• پایتون 

مهارت مورد نیاز برای برنامه نویسی

• زبان برنامه نویسی

برنامه نویس باید بتواند با استفاده از زبانهای مختلف برنامه نویسی کدهای قابل فهم و عملی را بنویسد. 

• الگوریتم و ساختار داده

مهارت در طراحی و پیاده سازی الگوریتمهای بهینه و استفاده از ساختار دادههای مناسب برای حل مسائل پیچیده از جمله مهارتهای اساسی برنامه نویسان است. 

• توانایی حل مسئله

بسیاری از جنبه‌های برنامه ‌نویسی نیازمند داشتن درک ریاضی فراتر از سطح پایه‌ است. آشنایی با گراف‌ها، جبر، آمار مقدماتی و استقراء کمک زیادی به برنامه نویس برای حل مسئله و طراحی الگوریتم‌های کاربردی خواهد کرد. 

• آشنایی با تکنولوژی وب

برنامه نویس باید با جاوا اسکریپت، CSS، HTML، فریمورکهای مختلف و تکنولوژیهای مرتبط با وب داشته باشد. 

یادگیری برنامه نویسی را از کجا شروع کنیم؟

• انتخاب زبان برنامه نویسی

در ابتدا شما باید زبانی را از میان زبانهای برنامه نویسی برای آموزش انتخاب کنید.  

• مطالعه کتاب و منابع آموزشی

بعد از انتخاب زبان برنامه نویسی، مطالعه کتابها، مقالات و منابع آموزشی مرتبط با آن زبان بسیار مفید است. شما میتوانید از منابع آموزشی آنلاین مانند Udemy، Codecademy، Coursera و… برای یادگیری استفاده کنید. 

• تمرین و پروژه عملی

یکی از بهترین راهها برای یادگیری برنامه نویسی، تمرین و پروژهای عملی است. سعی کنید کدهای نمونه بزنید، به سوالات برنامه نویسی در سایتهای آموزشی پاسخ دهید و در پروژههای کوچک شرکت کنید تا تجربه عملی کسب کنید. 

• شرکت در جامعه برنامه نویسان

شرکت در جامعه برنامه نویسان و انجمنهای مرتبط با زبان برنامه نویسی مورد نظر، میتواند به شما در در یادگیری و پاسخ به سوالاتتان کمک کند. 

• نحوه حل مسئله

یک برنامه نویس حرفهای باید توانایی حل مسائل را داشته باشد. برای تقویت این مهارت، مطالعه و حل مسائل الگوریتم و ساختار داده مفید خواهد بود. 

وضعیت بازار کار برنامه نویسی و حقوقشان

حقوق برنامه نویس در ایران فارغ از زمینه و شاخه فعالیت، میزان تحصیلات و سطح تجربه و… در اغلب موارد بین 6 تا حدود 40 میلیون تومان و حتی بیشتر، متغیر است.   شما به عنوان برنامه نویس میتوانید پروژههای خارجی را نیز دریافت کنید که بنا بر کشور کارفرما حقوق متغیر است. دستمزد برنامه نویس در آمریکا در رده جونیور در سال 2022، سالانه 71.317 دلار و در رده سنیور در سال 2022، سالانه 125.448 دلار بوده است. درآمد برنامه نویس در کانادا در رده جونیور در سال 2022، سالانه 79.608 دلار و در رده سنیور در سال 2022، سالانه 140.032 دلار بوده است. 

نتیجه گیری 

برای اطلاع بیشتر از برنامه نویسی شما میتوانید به سایت ما مراجعه کنید. در این مقاله به طور کلی سعی بر این داشتیم که به بررسی ماهیت برنامه نویسی، تفاوت میان کدنویسی و برنامه نویسی، مفهوم بکاند و فرانتاند، زبانهای برنامه نویسی موجود، مهارتهای مورد نیاز برای برنامه نویسی، شروع یادگیری برنامه نویسی و درآمد و وضعیت کار برنامه نویسی پرداختیم. 

سوالات متداول 

در اینجا به بررسی چند سوال متدوال شما می‎پردازیم:

• زبان های برنامه نویس مناسب برای وب سایت چیست؟ 

1. جاوا اسکریپت 
2. CSS/ HTML 
3. JQuery 
4. Elm 
5. جاوا 
6. پایتون 
7. PHP 
8. Ruby 
9. ASP.NET 

• با یادگیری کد نویس میتوان گفت برنامه نویس هستیم؟ 

خیر، همانطور که اشاره کردیم کدنویسها برنامه نویس نیستند بلکه برنامه نویسها میتوانند کدنویسی کنند.